ကေလးအခြင့္အေရးဆိုင္ရာကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း (၄)

ကေလးေတြအေပၚ ထိန္းသိမ္းၾကပ္မတ္ျခင္း

မိဘ (သို႔) ရင္ဝယ္ပိုက္ အုပ္ထိန္းသူေတြအေနျဖင့္ ကေလးေတြကို အျပစ္ေပးဆံုးမရာဝယ္ စ႐ိုက္လကၡ ဏာ ႏွစ္မ်ဳိးထဲက ႐ုပ္ခႏၶာပိုင္းကို ႐ိုက္ႏွက္ျခင္းျဖင့္ ထိခိုက္နာက်င္ေစေအာင္ အျပစ္ေပးဆံုးမျခင္းႏွင့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ တိုးတက္မႈကိုထိခိုက္ၿပီး အားနည္းခ်ဳိ႕ယြင္းသြားေစႏုိင္သည့္ အျပဳအမူအက်င့္ေတြကို တားဆီးဟန္႔တားႏိုင္ျခင္းအလို႔ငွာ ရည္ရြယ္ခ်က္ႏွင့္ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ အျပစ္ေပးသည့္ စည္းကမ္း ေတြအေပၚ အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုျပ႒ာန္းသတ္္မွတ္ျခင္း ျဖစ္တယ္။

ကေလး ၈၆% ခန္႔ဟာ ႐ိုက္ႏွက္ဆံုးမ အျပစ္ေပးျခင္း နည္းလမ္းေဘာင္ထဲကေန ဘဝကိုျဖတ္သန္းႀကီး ျပင္းခ့ဲၾကရတယ္။
အသက္၂-၁၄ ႏွစ္အတြင္း ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ ျပစ္ဒဏ္က်ခံရေသာ ကေလးရာခိုင္ ႏႈန္း၊ ႏိုင္ငံေပါင္း ၂၉ ႏို္င္ငံကို ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္ (၂ဝဝ၅-၂ဝဝ၆)


ေရွးပေဝသဏီ ကာလမ်ားထဲက ထိန္းသိမ္းလာတဲ့ အစဥ္အလာတရပ္လို႔ဆိုရေလမလား၊ ကေလးေတြ ကို ဆက္ဆံဆံုးမရာဝယ္စိတ္ပိုင္းဆို္င္ရာအရ ကသိကေအာက္ျဖစ္ရေလာက္ေအာင္ သူ (သို႔) သူမ ဆို ၿပီး အမည္နာမ ေခၚေဝၚတပ္ဆင္၍ ေအာ္ဟစ္၊ ႀကိမ္းေမာင္း၊ ဆူပူျခင္းေတြနဲ႔ စတင္တိုက္ခိုက္ဆင္ႏႊဲ ေတာ့တာပဲ။ ခႏၶာကိုယ္ပိုင္း (သို႔) ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ ႐ိုက္ႏွက္ဆံုးမ အျပစ္ဒဏ္ေပးျခင္းေတြဟာ က ေလး႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ထိခိုက္နာက်င္မႈ (သို႔) ျပင္းထန္သည့္ နာက်င္ခံစားရျခင္း မရွိရင္ေတာင္မွ စိတ္မ ခ်မ္းေျမ့ဖြယ္ ခံစားရျခင္းေတြကို ျဖစ္ေပၚေစတယ္။ ကေလးေတြကို လႈပ္ခါပစ္ျခင္းႏွင့္ သူ (သို႔) သူမ၏ လက္၊ ေျခ (သို႔) ေအာက္ေျခတဝိုက္ကို လက္ဝါးျဖင့္ ႐ိုက္ႏွက္ဆံုးမသည့္ ေသးငယ္ေသာ ကိုယ္ထိလက္ ေရာက္ ျပစ္ဒဏ္ခတ္မႈေတြပါ ပတ္သက္အက်ဳံးဝင္ျခင္းကို ဆိုလိုတာျဖစ္တယ္။

ကေလးေတြရဲ႕မ်က္ႏွာ၊ ဦးေခါင္း (သို႔) နား (သို႔) ကေလးေတြကို ျပင္းထန္စြာ (သို႔) ထပ္ခါတလဲ ႐ုိက္ ႏွက္ဆံုးမျခင္း ျပင္းထန္သည့္ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ ျပစ္ဒဏ္ခတ္မႈထဲ ပတ္သက္အက်ဳံးဝင္၏။ ႏိုင္ငံ ေပါင္း ၂၉ ႏိုင္ငံရဲ႕ နယ္ေျမ ပိုင္နက္အတြင္း ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္အရ ပ်မ္းမွ်ျခင္းအားျဖင့္ ၈၆% ခန္႔ရွိ ေသာ အသက္ ၂-၁၄ ႏွစ္အရြယ္ ကေလးေတြဟာ ႐ိုက္ႏွက္ဆံုးမ အျပစ္ေပးျခင္းဆိုတဲ့ နည္းလမ္း ေဘာင္အတြင္းရွိေနျခင္းႏွင့္ ဒီ ႏိုင္ငံအားလံုးနီးပါးဆိုသေလာက္မွာ သက္ရွင္ေနထိုင္ၾကရသည့္ ကေလး ထက္ဝက္ေက်ာ္ခန္႔ဟာ ႐ိုက္ႏွက္ ျပစ္ဒဏ္ေပး ဆံုးမခံရျခင္းႏွင့္ ကေလး ငါးေယာက္မွာ တဦးက်ႏႈန္း ထားဟာ ျပင္းထန္တဲ့ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ ျပဳမူဆံုးမျခင္းဒဏ္ကို မ႐ႈမလွခံစားရင္း အိ္မ္တြင္း ဘဝေတြ ကို ျဖတ္သန္းႀကီးျပင္းခဲ့ၾကရရွာတယ္။

ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ ျပစ္ဒဏ္ခတ္ ဆံုးမျခင္းဟာ လူမႈ-စီးပြား ေနာက္ခံ ဘဝေတြနဲ႔ ပတ္သက္အက်ဳံးဝင္
သက္ဆိုင္မႈရွိေနျပန္တယ္။ ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသည့္ အိမ္ေထာင္စုေတြတင္မက ခ်မ္း
သာႂကြယ္ဝျပည့္စံုပါတယ္ဆိုတဲ့ အိမ္ေထာင္စုပါမက်န္ ဒါ့အျပင္ ေက်းလက္ေဒသႏွင့္ ၿမိဳ႕ျပရပ္ဝန္းမွာ ေန
ထိုင္ၾကတဲ့ ကေလးေတြရဲ႕ တူညီမႈရွိတဲ့ ျဖစ္စဥ္တစ္ရပ္လို႔ဆိုရေလမလား ကေလးေတြအေပၚ ဆံုးမအ ျပစ္ေပးရာဝယ္ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ က်ဴးလြန္တတ္ၾကတယ္။ မိဘ (သို႔) ရင္ဝယ္ပိုက္ အုပ္ထိန္းသူေတြ အေနျဖင့္ အတိုင္းအတာတရပ္ထိ ကေလးေတြအေပၚ ႐ိုက္ႏွက္ဆံုးမဖို႔လိုအပ္သည္ဟု ယံုၾကည္ေၾကာင္း သို႔ေသာ္ျငားလည္း ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္ မေကာက္ယူမီွ လအနည္းငယ္အတြင္း ေတြ႔ရွိခ်က္အရ ေသး ငယ္ေသာ ႐ိုက္ႏွက္ျပစ္ဒဏ္ေပး ဆံုးမျခင္းကို ကေလးေတြအတြက္ အတိုင္းအတာ တရပ္ထိလိုအပ္ ေၾကာင္း ရည္ၫႊန္းေျပာဆိုမႈႏႈန္းထား နိမ့္က်သြားတာကို ၂၈% ႏွင့္ ၆၂% အစရွိသျဖင့္ အသီးသီးေတြ႔ရွိ ရတယ္။

ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ ျပစ္ဒဏ္ေပး ဆံုးမမႈက်ယ္ျပန္႔လာတယ္ဆိုေသာ္ျငား လူမႈဆိုင္ရာ႐ႈေထာင့္အရ အ
တည္ျပဳမျပ႒ာန္းႏိုင္ေသးဘူးလို႔ဆိုရမယ္။

အသက္ ၂-၁၄ ႏွစ္အတြင္း ေသးငယ္ေသာ ႐ိုက္ႏွက္ဆံုးမျပစ္ဒဏ္ေပးျခင္းခံရေသာ ကေလး ရာခိုင္ႏႈန္း
ႏွင့္ မိဘ သို႔ ရင္ဝယ္ပိုက္ အုပ္ထိန္းသူေတြအေနနဲ႔ ကေလးေတြအေပၚ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ ႐ိုက္ႏွက္
ျပစ္ဒဏ္ေပးဖို႔ လိုအပ္သည္ဟုယံုၾကည္သူ ရာခိုင္ႏႈန္း (၂ဝဝ၅-၂ဝဝ၆) ခုႏွစ္


ပတ္ဝန္းက်င္ရဲ႕ၾသဇာလႊမ္းမိုး သက္ေရာက္မႈ

အမူအက်င့္နဲ႔ သေဘာထားဟာ လူမႈဆက္ဆံေရးႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ နယ္ပယ္ ဝန္းက်င္ေပၚ မူတည္ၿပီး ၾသ ဇာလႊမ္းမိုးသက္ေရာက္မႈရွိတယ္။ ကမၻာ့ကုလသမဂၢ အေထြေထြ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္မွ ၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္ကို ကေလးေတြအေပၚ အၾကမ္းဖက္မႈ တိုက္ဖ်က္ဖို႔ ေဆာ္ၾသတိုက္တြန္းထားခ်က္မွာ ေစာင့္ထိန္းၿပီးသား အ စဥ္အလာ (သို႔) တင္းက်ပ္သည့္ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒသေတြကို မ်ဳိသိပ္ဖံုးကြယ္ထားၿပီး ကေလးေတြအေပၚ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ ၾကမ္းတမ္းတဲ့ ျပဳမူဆက္ဆံျခင္းေတြကို ရပ္ဆိုင္းၿပီး မွန္ကန္ေသာ နည္းလမ္းမ်ား ျဖင့္လုိက္နာက်င့္သံုးဖို႔ရာအျပင္ အစိုးရတစ္ရပ္အေနျဖင့္ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ ၾကမ္းတမ္းစြာ ႐ိုက္ႏွက္ အျပစ္ေပးဆံုးမျခင္းေတြကိုပါ တားျမစ္ဟန္႔တားပိတ္ပင္ရမွျဖစ္တယ္။

အထက္ေဖာ္ျပပါ အခ်က္အလက္ေတြဟာ UNICEF ရဲ႕ ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္ သတင္းအခ်က္အလက္၊ MICS DHS ႏွင့္ တျခားေသာ ႏိုင္ငံေပါင္း ၂၉ ႏို္င္ငံမွ ၂ဝဝ၅-၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္ ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္ေတြကို အေျခ ျပဳထားျခင္းျဖစ္တယ္။

ကေလး လုပ္သား
လတ္တေလာ ရင္ဆိုင္ေနရသည့္ စိန္ေခၚမႈေတြ

သန္းေပါင္းမ်ားစြာေသာ ကေလးေတြဟာ ထိခိုက္နာက်င္ေစျခင္း သို႔ ေခါင္းပံုျဖတ္ အက်ဳိးရွာခံရျခင္းမရွိ ပဲနဲ႔ကို သူတို႔မိသားစုေတြရဲ႕ အလုပ္အကိုင္ေတြထဲ ဝင္ေရာက္ကူညီလုပ္ကိုင္ေပးေနရတယ္ဆိုေပမယ့္လို႔ အသက္ ၅-၁၄ ႏွစ္အရြယ္ ကေလး ေျခာက္ ဦးႏႈန္းလွ်င္ တစ္ဦး၊ ရာခိုင္ႏႈန္းအားျဖင့္ဆိုရေသာ္ ဒီ အသက္ အရြယ္ ဝန္းက်င္အုပ္စုထဲမွာပါဝင္သည့္ ကေလး ၁၆ % ခန္႔ဟာ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံေတြမွာ ကေလး အလုပ္ သမားထဲမွာ စာရင္းဝင္ေနၾကရရွာၿပီး ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈမရွိေသးသည့္ ႏိုင္ငံေတြမွာဆိုရင္ ၃ဝ% ခန္႔ေသာ ကေလး ငယ္ေတြဟာ လုပ္ငန္းခြင္ထဲမွာ ဝင္ေရာက္လုပ္ကိုင္ေနၾကရရွာတယ္။ လုပ္ငန္းခြင္ထဲ က်ဳံးသြင္းခံရတဲ့ ဒီ ကေလးငယ္ေတြရဲ႕ဘဝဟာ ေပ်ာ္ရႊင္မႈဆိုတဲ့ အရာအားလံုး ဆိတ္သုန္းကြယ္ေပ်ာက္ျခင္းႏွင့္ ခႏၶာကိုယ္ ပိုင္း ဆိုင္ရာအရ ပံုမွန္မဟုတ္ပဲ ထိခိုက္မႈေတြႏွင့္အတူ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ တိုးတက္မႈႏွင့္ ပညာေရးကိုပါ အ ခန္႔မသင့္ရင္ အဟန္႔အတားျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။

ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံေတြမွာ ၆ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္ႏႈန္း ကေလး လုပ္သားဘဝကို ၾကံဳဆံုေနရျခင္း
အသက္ ၅-၁၄ ႏွစ္အတြင္း ကေလး လုပ္သား ရာခိုင္ႏႈန္း (၁၉၉၉-၂ဝဝ၇) ေဒသတြင္းသာ
ြ

ဆာဟာရ အာဖရိက ရပ္ဝန္းေဒသ တဝိုက္မွာ အသက္ ၅-၁၄ ႏွစ္အရြယ္ ကေလးသံုးဦးလ်င္ ၁ ဦးႏႈန္း က်ဟာ အလုပ္သမားျဖစ္ေနရျခင္းႏွင့္ ဗဟိုႏွင့္ အေရွ႕ဥေရာပ/ ဓနသဟာယ ႏိုင္ငံေတြမွာ ကေလးအ ေယာက္ ၂ဝ မွာမွ ၁ ေယာက္ ကေလးလုပ္သားျဖစ္ေနျခင္းကို ႏွိဳင္းယွဥ္ခ်ိန္ဆၾကည့္ေစလိုျခင္းျဖစ္တယ္။ ေက်းလက္ေဒသ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသည့္ အိမ္ေထာင္စုမွာ ေပါက္ဖြားႀကီးျပင္းလာရတဲ့ ကေလးေတြဟာ က ေလး အလုပ္သမားျဖစ္ဖို႔ရာ ျဖစ္ႏို္င္ေခ်ပိုမ်ားတယ္။ ေယာက်္ားေလးေတြဟာ မိန္းကေလးေတြထက္စာ ရင္ ကေလးအလုပ္သမား ပိုျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိသည့္ အေၾကာင္းရင္းခံက ဟိုးေရွးယခင္ကာလေတြထဲက စီးပြား ေရး လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြမွာ ပိုၿပီးသင့္ေတာ္အဆင္ေျပလို႔ပဲျဖစ္တယ္။ မိန္းကေလးေတြက်ျပန္ေတာ့ လည္း အိမ္မႈေဝယ်ာဝစၥေတြနဲ႔သာ လံုးလည္ခ်ာလည္လိုက္ၿပီး ဝန္ထုတ္ဝန္ပိုးဆိုတာႀကီးကို မျဖစ္မေန ထမ္းပိုးေနရွာရတယ္။

ကေလး အလုပ္သမား ျဖစ္ႏိုင္ေခ်အမ်ားဆံုးကေတာ့ ေယာက်္ားေလးေတြေပါ့
အသက္ ၅-၁၄ ႏွစ္အတြင္း ကေလး အလုပ္သမား ရာခိုင္ႏႈန္း (၁၉၉၉-၂ဝဝ၇) ခုႏွစ္ က်ား/ မ


ကမၻာတဝွမ္းမွာရွိတဲ့ လုပ္ငန္းခြင္ထဲေရာက္ရွိေနၾကတဲ့ ကေလး အလုပ္သမားေတြကို ၫႊန္းဆိုျပသေနတဲ့
ႏိုင္ငံတစ္ခုခ်င္းစီအလိုက္ သက္ဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္ေတြကို ျပန္လည္ဆန္းစစ္ၾကည့္ရာဝယ္ ဆာဟာ ရ အာဖရိက ရပ္ဝန္းမွာ ကေလး အလုပ္သမား အမ်ားဆံုးရိွေနတာကို ၾကံဳေတြ႔ရတယ္။ ကေလးအားလံုး ေက်ာင္းတက္ႏိုင္ေရးႏွင့္ ေကာင္းမြန္ျပည့္စံုသည့္ ပညာရည္ လက္ဝယ္ပိုင္ဆိုင္ရွိေရးသည္သာလ်င္ က ေလး အလုပ္သမားဘဝမွ ကာကြယ္ဖို႔ရာ အခ်က္အခ်ာေသာ့ခ်က္ ျဖစ္ေနတာကေတာ့ က်ိန္းေသ သ ေလာက္ လို႔ဆိုရမွာပဲ။

ကေလး အလုပ္သမား အမ်ားဆံုးလို႔ဆိုရမယ့္ ဆာဟာရ အာဖရိက ရပ္ဝန္း


အခ်က္အလက္ စုေဆာင္းေကာက္ယူမႈ
UNICEF ႏွင့္ MICS တိ္ု႔မွ ႏိုင္ငံတစ္ခုခ်င္းစီအလိုက္ သက္ဆိုင္ရာ အိမ္ေထာင္စုေတြကို ေလ့လာဆန္းစစ္ ၿပီး လုပ္ငန္းခြင္အတြင္း ေရာက္ရွိေနသည့္ ကေလးေတြကို အခ်က္အလက္ စုေဆာင္းေကာက္ယူထား ျခင္းျဖစ္တယ္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေဆာင္တာႏွင့္သက္ဆိုင္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို စုေဆာင္းေကာက္ ယူထားျခင္း (မိသားစုပိုင္ လယ္ယာလုပ္ငန္း သို႔ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြမွာ အိမ္ေထာင္စု ဝင္ မဟုတ္သည့္အတြက္ လုပ္အားခကို ေပးေဆာင္လား (သို႔) မေပးေဆာင္ဘူးလား။)ႏွင့္ အိမ္တြင္းအ လုပ္ေတြလို႔ဆိုရမယ့္ (အိမ္မႈကိစၥ ေဝယ်ာဝစၥေတြျဖစ္တဲ့ ခ်က္ျပဳတ္၊ သန္႔ရွင္းေရး (သို႔) ကေလးထိန္းခိုင္း သည့္ အလုပ္ေတြ) အေထြေထြကိစၥရပ္ေတြမွာ ကေလးေတြဟာ အခ်ိန္ကာလ ဘယ္ေလာက္အတိုင္းအ တာနဲ႔ ဘယ္လိုအလုပ္အမ်ဳိးအစားေတြကို လုပ္ကိုင္ေနၾကရသလဲဆိုတာေတြကို MICS မွ ေတြ႔ဆံုေမး ျမန္းၿပီး စစ္တမ္းေကာက္ယူထားျခင္းျဖစ္တယ္။

ကေလးအလုပ္သမားေတြနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ ေနာက္ထပ္ရင္းျမစ္ေတြကို လူဦးေရႏွင့္ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္၊ ကမၻာ့ကုလသမဂၢ ႏိုင္ငံတကာ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး အစီအစဥ္မွ ကူညီေထာက္ပံ့လို႔ ရရွိတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြျဖင့္ တိုင္းတာေဝဖန္ ဆန္းစစ္ထားျခင္းျဖစ္တယ္။ မၾကာမီ လတ္တေလာ ကာလတုန္းက DHS ရဲ႕ ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္ေတြအရ MICS မွလုပ္ငန္းခြင္ထဲ ေရာက္ရွိေနတဲ့ ကေလး ေတြကို ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းလို႔ရရွိထားတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြအေပၚမွာ တူညီေၾကာင္း ရပ္ခံတင္ျပထား တယ္။ ကေလးအလုပ္သမားေတြကို အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုသတ္မွတ္ရာမွာ အနိမ့္ဆံုး အလုပ္ခ်ိန္၊ အသက္အ ရြယ္ႏွင့္ အလုပ္အကိုင္အမ်ဳိးအစားဟာ လုပ္ငန္းခြင္အေပၚမွာ အေတာ္ေလးမူတည္ေနေၾကာင္း အထက္ ေဖာ္ျပပါ စာမ်က္ႏွာေတြအရ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာၾကည့္လို႔ရတယ္။ ကေလးေတြအေပၚထိခိုက္အနာတရ ျဖစ္ ေစမည့္ အလုပ္အကိုင္မ်ဳိးကို အတတ္ႏိုင္ဆံုး ေရွာင္ၾကဥ္စဥ္းစားရမွာျဖစ္တယ္။

ကေလး လုပ္သားႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္
အသက္ ၅-၁၁ ႏွစ္- စီးပြားေရးလုပ္ငန္းခြင္အတြင္း အနည္းဆံုး ၁ နာရီ သို႔ အိမ္မႈေဝယ်ာဝစၥ အလုပ္ေတြ
အေပၚ တပတ္လွ်င္ ၂၈ နာရီ
အသက္ ၁၂-၁၄ ႏွစ္- စီးပြားေရးလုပ္ငန္းခြင္အတြင္း အနည္းဆံုး ၁၄ နာရီ သို႔ အိမ္မႈေဝယ်ာဝစၥ အလုပ္
ေတြအေပၚ တပတ္လွ်င္ ၂၈ နာရီ
အသက္ ၁၅-၁၇ ႏွစ္- စီးပြားေရးလုပ္ငန္းခြင္အတြင္း သို႔ အိမ္မႈေဝယ်ာဝစၥ အလုပ္ေတြအေပၚ အနည္း
ဆံုး ၄၃ နာရီ သို႔

Reference: Multiple Indicator Cluster Surveys (MICS): UNICEF, various years.
Demographic and Health Surveys (DHS): Macro International, various years.
UNICEF
Childinfo
Monitoring the Situation of Children and Women
Child Discipline
Child Labor